Một số bạn có thể nói mình làm trader vì đam mê, nhưng mình nghĩ mình và đa số mọi người tham gia thị trường tài chính với mục đích lớn nhất là làm giàu. Tuy nhiên thị trường tài chính rất đa dạng nên có rất nhiều cách kiếm tiền khác nhau. Mình tạm chia như sau:
1. “Đầu tư” (invest). Theo mình, đầu tư là hình thức kiếm tiền có cách làm đơn giản, đa số mọi người đều làm được và đa số đều có lời. Ví dụ, gửi tiết kiệm vào ngân hàng (savings account) thì ai cũng làm được và ai cũng có lời. Đặc điểm của đầu tư là rủi ro thấp, lợi nhuận thấp (low risk, low reward). Ví dụ, ngân hàng chỉ trả lãi tài khoản tiết kiệm của chúng ta cỡ 1% mỗi năm. Nhưng chúng ta không bao giờ sợ mất vốn.
Bài tập: Bạn có biết các hình thức đầu tư khác không?
2. “Đầu cơ” (speculate). Theo mình, đầu cơ là hình thức kiếm tiền có cách làm phức tạp, chỉ có một số ít người làm được và có lời. Ví dụ, mua penny hay super growth stock là một dạng đầu cơ (người mua phải dự đoán – speculate – penny hay growth stock sẽ được mua nhiều hơn trong tương lai). Đặc điểm của đầu cơ là rủi ro cao nhưng lợi nhuận cũng cao (high risk, high reward)
Mua bán option là một hình thứ đầu cơ. Giao dịch option rất phức tạp (các greeks, các strategies…) và chúng ta thấy ít người biết chơi option và chơi thành công.
3. “Cờ bạc” (gamble). Theo mình, đánh bạc là hình thức kiếm tiền có cách làm đơn giản, ai cũng chơi được nhưng ít người thắng. Mua xổ số là một hình thức cờ bạc. Ai cũng biết mua xổ số nhưng ít người trúng. Cá cược thể thao (bóng đá, đua xe, đua ngựa)… cũng là các hình thức cờ bạc.
Đầu cơ và cờ bạc đều giống nhau ở chỗ high risk, high reward. Nhưng cờ bạc hoàn toàn dựa trên xác suất ngẫu nhiên, người chơi rất khó kiểm soát rủi ro. Ngược lại, trong đầu cơ, rủi ro có thể kiểm soát được và người đầu cơ thành thạo là người biết làm điều đó.
Nếu bạn chưa biết kiểm soát rủi ro khi giao dịch option hay penny stock thì việc giao dịch của bạn giống như đánh bạc. Bạn cần học tập và rèn luyện thêm!
Mình đã có kinh nghiệm nhiều năm với cả ba hình thức kiếm tiền trên. Sau rất nhiều thăng trầm, mình cuối cùng đã công nhận ông Warren Buffet nói đúng. Theo ông ý, muốn làm giàu thì phải làm từ từ (“get rich slowly”). Quan trọng hơn, “Rule 1: Never lose money. Rule 2: Never forget Rule 1.”
Nói một cách khoa học hơn, làm giàu (gồm cả đầu tư hay đầu cơ) là một bài toán sinh lời theo số mũ (exponential growth): y = x(1+r)^t, trong đó x là số vốn ban đầu, y là kết quả cuối cùng, r là tỉ suất lợi nhuận trung bình (ROI = return on investment) và t là thời gian đầu tư. Muốn y lớn, bạn hãy dành thời gian đủ lâu (t lớn), tỉ suất lợi nhuận dương và ổn định (r > 0) và số vốn ban đầu x càng lớn càng tốt. Cả 3 tham số đó đều rất quan trọng.
Ví dụ, bạn có 100K. Bạn có một hình thức đầu tư ổn định với tỉ suất lợi nhuận 2% mỗi tháng. Sau 10, 20, 30 năm bạn sẽ có bao nhiêu tiền?
Trong bài toán này, x = 100K, r = 0.02, t = 10 x 12 = 120 tháng. Thay vào công thức trên: y = 100K * (1 + 0.02)^120 = 1076K. Tức là sau 10 năm bạn sẽ thành triệu phú.
Tương tự như vậy, sau 20 năm bạn sẽ có 100K * 1.02^240 = 11,588K tức là 11.6 triệu USD. Sau 30 năm bạn sẽ có 100K * 1.02^360 = 124,756 tức là 125 triệu USD.
Làm giàu có vẻ không khó nhỉ ;;). Điều quan trọng là bạn phải có tỉ lệ lợi nhuận ổn định 2% mỗi tháng trong suốt 30 năm.
Nói cách khác, quy tắc “không được mất tiền” rất quan trọng. Kinh nghiệm hiện tại của mình như sau. Mình chia tài sản đang có thành 2 phần: một phần rất lớn dành cho đầu tư và một phần khá nhỏ cho đầu cơ. Ví dụ, mình dùng 90% tài khoản để đầu tư theo công thức hôm trước (QQQ + SQQQ + covered calls). Công thức này có kết cấu danh mục và chiến lược đầu tư đảm bảo rủi ro thấp (khả năng mất vốn rất nhỏ) và sinh lời ổn định.
Còn 10% tài khoản mình dùng để đầu cơ với các chiến lược high risk, high reward như futures hoặc options (spread, iron condor). Như vậy, cho dù mình có thể thua lỗ 100% vốn dành với chiến lược high risk thì lợi nhuận sinh ra của chiến lược low risk vẫn đủ bù vào để mình có thể tiếp tục đầu cơ. Nếu chiến lược high risk có lợi nhuận thì lợi nhuận đó sẽ góp phần làm tỉ suất lợi nhuận trung bình tăng lên.
Bài viết của anh Nam Minh được đăng lần đầu trên Facebook và được đăng lại tại Vietish với sự đồng ý của tác giả.
